background

Rene van Stiphout
Beelden

Mijn werk


De Spanning van het Wonderschone

We weten het: alles is opgebouwd uit atomen, moleculen, cellen enz. Door hun specifieke functies, vormen en eigenschappen komen dingen, objecten tot stand. Deze dingen kunnen we herkennen, we geven er betekenis aan, ze krijgen zoiets als een identiteit: ze zijn wat. Ik probeer deze bouwstenen te blijven zien als neutrale middelen: ik wil ze geen zin, betekenis geven, ze moeten 'leeg' blijven, abstract. Wat mij interesseert is het spannende gebied tussen die 'lege' bouwstenen, dat abstracte en de betekenis, de associatie. Aan de ene kant dus die neutrale vormen, aan de andere kant de verbeelding, de schijn van verwijzing naar betekenissen, die ontstaat door de samenvoeging van die bouwstenen . Waar die verwijzing op gericht is interesseert me minder dan het feit dat verwijzing plaatsvindt. Het gaat me meer om het maken van een ding (verdinglijking), dan om wat voor ding het wordt. Een stapel stenen is veelal niet meer dan een stapel stenen. Sommige stapels of ordeningen van vergelijkbare stenen hebben een dingachtige kwaliteit. Het grensgebied tussen wanneer iets een ding is en wanneer het louter een verzameling elementen is boeit me.

Bij het vervaardigen van beelden heb ik doorgaans geen tastbaar idee anders dan het materiaal of de techniek. De beelden die ik tot nu toe heb gemaakt zijn spelenderwijs ontstaan als mogelijkheden van stapelen, schakelen en ordenen waarbij ik gebruik maak van de karakteristieke kenmerken van vorm en materiaal. Dat wat ontstond bleek veel treffender en rijker dan dat wat ik ooit met papier en voorstellingsvermogen voor elkaar heb gekregen. Die rijkdom van het gevonden motief maakt mij zenuwachtig van de vondst en bang voor de mogelijkheden van het element, omdat het ding 'groter' dan mijzelf dreigt te worden , nee, soms al is. De ontmoeting van deze vormen doen anderen ontstaan in een open plasticiteit. In die zoektocht van spelen met vormen laat ik me leiden door de plastische , ruimtelijke en grafische kwaliteiten alsmede harmonie voor vorm en structuur en de verrassingen die ontstaan door omkeringen, veranderingen en herhalingen . Ik merk dan dat ik kijk doordat ik steeds andere dingen zie en ervaar.
Bij het vervaardigen van beelden ben ik denk ik op zoek naar een verfijnde en verstilde spanning zoals ik die ook tegenkom bij werken van kunstenaars als Johannes Vermeer , Alexander Calder en George Rickey. Het is niet zo dat zij me dat geleerd hebben. Zij hebben iets gedaan waarvan ik niet weet wat het precies is. Het raakt me, ik weet aanvankelijk niet waarom. Rickey zelf zegt hierover: "Niemand leerde mij dit te doen. Ik deed het voor ik in staat was de theorie ervan te analyseren". Zij laten me een soort werkelijkheidsbeleving zien. Maar dan van een heerlijk soort. Zoals de verfijnde en verstilde spanning tussen verf en model zichtbaar in het schilderij 'Het meisje met de parel ' van Johannes Vermeer. je ziet of de met kwast aangebrachte verf of je ziet de stofuitdrukking van de haardoek. Je ziet of vlekkerig rood-witte kleurtoetsen of de door deze vlekken gesuggereerde ietwat vochtige onschuldig sensuele lippen van het meisje. Het is fysiek onmogelijk dit tegelijkertijd te zien. Een beperking van onze hersenen , welke ons duidelijk maakt dat we de wereld niet kennen aan de hand van de dingen maar door de spanning die ontstaat of oplost als je aandacht verschuift van het ene naar het andere ding of begrip. De aard van de spanning vertelt iets over de relatie die we er mee hebben. In die spanning krijgt verlangen en zin voor werkelijkheid vorm in ons.

Psychiater en dichter Rutger Kopland zei : "Schoonheid is voor mij de dingen zien zo als ze zijn". Dus ontdaan van alle storende elementen en betekenissen, van alles wat het vervuilt. Maar hoe plaats je dan twee of meer stukken 'schoonheid' zo bij elkaar dat het geheel meer is dan de som der delen en zo dat het bijzondere niet strijdig is met het algemene? Er is geen kunst aan iets te produceren wat nog nooit eerder door iemand is gemaakt of iets tot kunst te verklaren wat nog nooit eerder bestempeld is tot kunst. Het is overigens wel een kunst er mee weg te komen en wellicht daarom de moeite waard het te proberen. Maar dit terzijde. Hoe je twee of meer van die stukken 'schoonheid' zo bij elkaar plaatst dat het unieke en het algemene elkaar versterken zou ik voor het gemak het 'wonderschone' noemen. Niemand weet hoe dat werkt, daar is geen recept voor. Je hebt er hooguit gevoel voor. Ik maak iets, ontdek iets wat er altijd is geweest, maar nog nooit in die vorm. In het gunstigste geval word ik hierin geleid door het gevoel voor harmonie tussen model, materiaal en gebruiker.

René van Stiphout Oirschot 13-2-2016

 

 

 

© 2016 - 2024 | van den Merkenhof Webdesign&Art